�skender Tzita�i�den Mektuplar:

Rus�adan �eviren: Eren M�h�rc�
Kitab�n Orijinal Ad�: �skender Tzita�i�den Mektuplar/ Sovyet D�nemi - K�z�l Lazistan - Laz Okullar�
Yay�ma Haz�rlayan: �smail Bucakli�i
ISBN : 978-605-4567-20-1
Sayfa say�s�: 102
Ebat: 12.5 x 19.5 cm,
Ka��t: Enzo kitap ka��d�
�steme adresi: lazikayayinkollektifi@hotmail.com
Fitat: 10 Tl

T�rkiye ve G�rcistan halklarına ve d�nya kamuoyuna.:
Laz Halkı nezdinde G�rcistan'ın ve G�rcistan halklarının �zel bir yeri vardır. Gerek k�lt�rel, dilsel ve etnik akrabalığımız bulunan Megrel n�fusunu, gerekse de Laz tarihinin arkeolojik kalıntılarını barındırması bakımından G�rcistan'ın batısı, adeta Lazların anavatanı durumundadır.

Lazların geleneğinde, ge�mişinin �nemli bir par�asını barındıran G�rcistan'a yaklaşımları asla menf� olmamış, gerek T�rkiye'de gerekse G�rcistan'da yaşayan G�rc�lere Laz halkı daima dostane duygular beslemiştir.

Bununla birlikte, Lazların dilsel, tarihsel ve k�lt�rel aidiyetine y�nelik olarak G�rcistan'da bazı art niyetli, politik ve pop�list s�ylemler G�rc� uluslaşma s�recinden itibaren s�rekli dillendirilmiş ve G�rcistan'ın resm� politikası olarak benimsenmiştir. Bu s�ylemler son yıllarda daha da yoğunlaşarak Lazları rahatsız edici bir hal almış, kabul edilemez boyutlara ulaşmıştır.

G�rcistan'ın resm� s�ylemi Megrel-Laz halkını m�stakil bir unsur olarak g�rmeyerek onu G�rc� (ya da Kartveli, Georgian) ulusunun bir par�ası, Lazcayı da G�rc� (Kartveluri, Kartuli, Georgian) dilinin bir diyalekti saymaktadır.

T�rkiyeli Lazlar, soğuk savaş d�neminde yeterince bilgiye ve �rg�tl� yapıya sahip olmadıklarından dolayı Kartvelist s�yleme tepkisiz kalmışlardır. Ancak, Kartvelist ideologlar bu suskunluğu �s�kut ikrardan gelir� aforizmasına dayandırarak tacizlerini son 10 yılda s�rekli arttırmışlar, �zellikle konudan bihaber Lazlara kara propaganda, demagoji, kelime oyunları ve �arpıtmalarla bu akıl dışı iddiayı benimsetmeye �alışmışlardır. G�rcistan devletinin Kartvelist tezlerinden beslenen bu faaliyetler, bir b�t�n olarak Lazları son derece rahatsız etmekte, G�rcistan'a karşı antipati uyandırmaktadır.

G�rcistan'da bu g�r�şï¿½ yaymaya �alışan kişi ve kurumlara a�ık ve net olarak şunları s�ylemek istiyoruz:»»

HES'sizlige SES VER:
Hidroelektrik Santral (HES)projelerine karşı olduğunu her fırsatta dile getiren karadeniz müziğinin modern temsilcisi Marsis grubu, bu doğrultu da bir farkındalık videosu hazırlanmasına öncülük etti. Grubun solisti Korhan Özyıldız tarafından hazırlanan videonun hazırlanmasında bir çok insan gönüllülük esasına dayalı olarak yer aldı.
Korhan Özyıldız bu proje ve HES'lerle ilgili görüşlerini "Sürekli...olarak enerji ihtiyaçlarımızdan ve bölge halkına istihdam sağlanacağından bahsedilerek meşrulaştırılmak istenen HES projelerine karşı sesimizi her zamankinden daha fazla çıkartmamız gerekiyordu. Biz de bu bağlamda dostlarımızdan yardım istedik. Bizim böyle enerjilere ihtiyacımız yok. Doğayı ve yaşamı tahrip eden her projenin karşısında yer alacağız. Yaşadığımız coğrafyaya bu hızla zarar vermeye devam etmek kendi bindiğimiz dalı kesmekten farksız. O yüzden artık HES'lere ve yaşama zarar veren her şeye daha yüksek bir SES VER'menin zamanı geldi." şeklinde açıklıyor.
Projede yer alan isimler ise şu şekilde; Okan Bayülgen, Gülay ,Mert Fırat, Pelin Batu, Yaşar Kurt, Cengiz Bozkurt, Erkan Can, Leman Sam, Harun Tekin, Timur Acar, Hasibe Eren, Haluk Levent, İlkay Akkaya, Aylin Aslım, Bayar Şahin, Şebnem Sönmez, Cahit Berkay, Feryal Öney, Özcan Alper, Tansel Öngel, İnan Ulaş Torun, Toprak Sağlam, Korhan Özyıldız, Nejat Yavaşoğulları, ve Vedat Yıldırım. Ayrıca filme yöre halkından Fitnet Çervatoğlu ve Musa Hindistan de yer almakta. Başköy'ün güzel çocuklarının Pixala (Arılı) Deresi'nin berrak sularının sesi ise videonun finalini oluşturuyor.

İlk Lazca Roman Yayımlandı:
Lazca üzerine uzun süredir çalışmalar yapan ve Türkiye'nin ilk Lazca romanını yayımlayan Murat Ercan "Lazca'nın sadece konuşma dili olarak kalmasının haksızlık olduğunu düşündük" diyor.

Rize Ardeşen'de yaşayan 28 yaşındaki genç yazar Murat Ercan, 4 kişilik yazı grubuyla 3 yıl çalışarak Lazca bir roman çıkardı. Türkiye'nin ilk Lazca romanı unvanını taşıyan Daçxuri adlı kitap, Lazika Yayın Kolektifi tarafından haziran başında yayımlandı. Lazca "ateş" anlamına gelen 156 sayfalık Daçxuri, basit anlatımıyla farklı bölgelerde farklı aksanlara sahip Lazların da anlayacağı türden. Yazarın kendi köyü olan Timisvati'de geçen hikâye, geçirdikleri trafik kazası sonucu anne ve babasını kaybeden, Mustafa adında 7 yaşındaki bir çocuğun öyküsünü anlatıyor»»

İlk Lazca Roman Yayımlandı:
Lazca üzerine uzun süredir çalışmalar yapan ve Türkiye'nin ilk Lazca romanını yayımlayan Murat Ercan "Lazca'nın sadece konuşma dili olarak kalmasının haksızlık olduğunu düşündük" diyor.

Rize Ardeşen'de yaşayan 28 yaşındaki genç yazar Murat Ercan, 4 kişilik yazı grubuyla 3 yıl çalışarak Lazca bir roman çıkardı. Türkiye'nin ilk Lazca romanı unvanını taşıyan Daçxuri adlı kitap, Lazika Yayın Kolektifi tarafından haziran başında yayımlandı. Lazca "ateş" anlamına gelen 156 sayfalık Daçxuri, basit anlatımıyla farklı bölgelerde farklı aksanlara sahip Lazların da anlayacağı türden. Yazarın kendi köyü olan Timisvati'de geçen hikâye, geçirdikleri trafik kazası sonucu anne ve babasını kaybeden, Mustafa adında 7 yaşındaki bir çocuğun öyküsünü anlatıyor»»

Tanura, Laz k�lt�r�n� aydınlatacak :
Tanura ilk sayısıyla okurun karşısına �ıkıyor ancak T�rkiye'de Lazca ve Laz k�lt�r�yle ilgili �alışmalar bundan yirmi yıl �nce bir grup �niversite �ğrencisinin g�n�ll� �abalarıyla başladı. İlk Lazca dergi bundan on sekiz yıl �nce 1993 yılında OGNİ(anla, duy) adıyla yayınlandı. Lazca i�in milat kabul edilen Ogni dergisi, bug�n de �nemini koruyor. Ardından iki sayı MJORA(G�neş) dergisi �ıktı. Bu arada Lazca kitaplar, s�zl�kler, araştırmalar, derlemeler, m�zik alb�mleri, radyo programları, paneller, kurs ve at�lye �alışmaları yapıldı. Laz dili ve Laz k�lt�r�n�n yaşatılması adına ne gerekiyorsa yapmaya kararlı olan bu �ekirdek kadro 2009 yılında SKANİ NENA'yı(Senin dilin, senin sesin) hazırladı.

Şimdi de Lazika Yayın Kolektifi TANURA ile ge�mişte Laz dili ve k�lt�r� adına yapılmış ne varsa hepsine sahip �ıkıp kucaklıyor, ancak y�z�n� geleceğe d�nerek bir imece �ağrısı yapıyor. Bu bir aydınlanma imecesi. Lazcayı yaşatma imecesi. Lazca karşılığıyla da Lazuri nenaşeni noderi�»»

25 yıldır �l�yoruz
( ... "Bizlerin nükleer karşıtı olmamız için, Fukuşima'da nükleer kaza olmasına gerek yoktu. Bizler 25 yıldır bu ülkede "Çernobil'in Çocukları" olarak her gün öldük. Sevdiklerimizi, dostlarımızı, yakınlarımızı toprağa koyduk. 25 yıldır her gün, her saat nükleere ve bunu başımıza bela eden sisteme lanet ettik" dedi, ÇOLAK "Ucuz, temiz, yenilenebilir enerji bahaneleri ile nükleere karşı alternatif sunmak iktidarın ve şirketlerin ekmeğine yağ sürmek demektir. Çünkü biliyoruz ki amaç enerji değil, amaç Karadeniz'i ve Akdeniz'i nükleer atık çöplüğüne döndürmek, kanlı savaşlarınız için silah elde etmektir. Amaç kar hırsıdır, amaç talandır, amaç doğayı ve yaşamı yok etmektir" ... )

Sadık Varer

Karadenizlinin HES İsyanı Ve Ekolojik Duyarlılık:
( ... Ne var ki ticarileştirilmiş sudan b�y�k k�r beklentisi i�inde olan kapitalist asalaklar olmazı oldurmaya �alışıyor. Derelerimizin suyuna el konulmuş ve neredeyse bir kilometreye bir HES kurmaya karar verilmiştir. Karadeniz'de, bilinen HES projesi sayısı yedi y�z ellidir. Bunun anlamı a�ık: Planlanan HES'ler kurulursa dere yatakları susuz kalacak, ka�ınılmaz olarak da ekosistem bozulacak, Karadeniz halkı ekmekten ve sudan mahrum bırakılacaktır. Bilim insanlarının yaptığı bir araştırmaya g�re, HES'ler y�z�nden Karadeniz halkı on ila yirmi yıl i�erisinde �aya bile veda etmek zorunda kalacaktır.

İşin en d�şï¿½nd�r�c� yanlarından biri de şudur: Şayet s�z konusu HES'ler kurulur ve elektrik �retimi ger�ekleşirse, b�t�n bu santrallerin �reteceği elektrikle T�rkiye'nin elektrik ihtiyacının ancak y�zde ikilik bir b�l�m� karşılanmış olacaktır. Yani T�rkiye'nin elektrik ihtiyacının y�zde ikilik bir b�l�m� karşılanacak diye Karadenizli "cehenneme" mahk�m edilmektedir. ...)

İsmail Bucaklişi

Laz Şairi Nurdoğan Abaşişi'nin Ardından...:
( ...Abaşişi Nurdoğan, modern Laz şiirine kimlik kazandırma, Laz edebiyatına katkı sunma bakımından Hasan Helimişi ile birlikte anılması gereken �nemli bir değerdir. Helimişi Xasani gibi şiirlerinde toplumcu bakışı temel almıştır. Kendisi Nazım Hikmet hayranıdır ve şiirlerinde Nazım Hikmet'in etkisini g�rmek m�mk�nd�r. Ama hi�bir zaman bundan rahatsızlık duymamıştır. En g�zel şiirlerinden biri Nazım Hikmet'e nazire yaptığı "Bizim Davetimiz" adlı şiiridir. Nazım'ın "Davet" şiirine cevap niteliğinde olan "Bizim Davetimiz" adlı şiiri, Abaşişi Nurdoğan'ı unutulmaz kılacak şiirlerinden biridir şï¿½phesiz.

Nazım Hikmet, "D�rt nala geldik uzak Asya'dan" diyordu...

Bir Laz şairi de hayran olduğu b�y�k şaire cevap veriyordu: "Biz buradaydık" ...)

(Sağdaki logoyu tıklayarak siz de imza kampanyasına katılabilirsiniz!)

Bug�n Laz Şairi Helimişi'nin 35. �l�m Yıld�n�m�:

Skidalaşen ma na man�en kebzdi
Man am dunyas em dunyaş derdi var bzdi
Yaşamdan payıma d�şeni aldım
Bu d�nyada o d�nyanın derdini �ekmedim

"..Niye b�yle hi� bir şey istemeyen bir adam olarak ortaya �ıkmıştım ve herkes benden istifade ediyordu? Ya ben ne istiyordum bu d�nyadan? Bu kadar acıyı ni�in �ekmiştim? Evet, ben istiyordum ki her şeyi g�reyim, her t�rl� zorluğu yaşayayım ve bunları yazayım. Benden sonrakiler benim yaşadığım zorlukları, hatalarımı g�rs�nler ve onlar b�yle zorlukları yaşamasınlar. Ben bunları anlamak istiyordum, bu y�zden ben zor g�nlerimi; s�rg�nde ge�irdiğim g�nlerimi, iyi yaşadığım zamanlardan daha �ok seviyorum�"

İkizdere Vadisi i�in tarihi karar:
TRABZON K�lt�r ve Tabiat Varlıkları'nı Koruma Kurulu, bug�n tarihi bir karara imza atarak Rize'nin İkizdere Vadisi'ni Doğal SİT alanı ilan etti. B�ylece İkizdere, Anzer ve Ovit y�resinde yapılması planlanan 22 Hidroelektrik Santrali(HES) Projesi rafa kalktı. B�lgenin SİT alanı ilan edilmesi i�in 2008'den bu yana hukuk m�cadelesi veren eski İkizdere Derneği Başkanı Kadem Ekşi, "Bug�n HES'lerin pen�esinden kurtulduğumuz, yeşili, doğayı �ocuklarımıza bırakacağımızın m�jdelendiği g�nd�r" dedi.

... "Bug�n tarihi bir karar alındı. İkizdere ve T�rkiye kazandı. Bug�n HES'lerin pen�esinden kurtulduğumuz, yeşili, doğayı �ocuklarımıza bırakacağımızın m�jdelendiği g�nd�r. Uygarlık, medeniyet ve canlı yaşamı kazanmıştır. K�lt�r Bakanımıza, kurul �yelerine, bize destek olan herkese teşekk�r ediyoruz. Bu kararla b�lge yeniden ayağa kalkacak turizm y�n�nden gelişecek" ...

Sadık Varer

Vahim bir durumdur ve ger�ektir; Lazca �l�m d�şeğindedir!..
Almanya'da yaşayan T�rklerin anadilde eğitim hakkı �zerine fikir beyanında bulunan Başvekil Erdoğan, ilerici ve devrimci g��lerin her zaman ifade ettikleri gibi "asimilasyon bir insanlık su�udur" demiş.

Elbette asimilasyon bir insanlık su�udur; �ok uluslu �lkelerde, devletli egemen ulusun diğer ulusları ve halkları "kendileştirmesini" sağlamak amacıyla işlenen b�y�k bir insanlık su�u�

Başvekil de biliyor olmalı; bin yıllar boyunca pek �ok halka yurt olmuş Anadolu coğrafyasında 1924'ten bu yana aleni bir asimilasyon su�u işlenmektedir.

İ�eriği a�ısından yapılan anlaşmalara "r�şvet protokol�" diyoruz.
İ�eriği a�ısından yapılan anlaşmalara 'r�şvet protokol�' diyoruz. HES b�lgesindeki insanlara iş vaadediliyor, araba alınıyor. HES b�lgesindeki  insanlara, adına r�şvet dediğimiz protokoller imzalanarak, ekonomik yardım  �alışmaları yapılıyor. Bunlar bizim olduğu kadar hukukun da midesini  bulandırıyor. Bu �alışmalarda kamu yararı varsa neden bu şekilde protokoller d�zenlenerek insanlara r�şvet teklif edilmektedir? Bu da dikkat �ekici �nemli  bir noktadır. �ED s�recinde yapılan �alışmalarda insanlara iş vaadedilmekte. Bu  da bu işlerde rant hesapları d�nd�ğ� ger�eğini ortaya koymaktadır.

Sadık Varer

D�zen karşıtı siyaset ve Lazlar.
Türkiye'de 'mektep medrese görmüş' aydın kesim dahil hemen herkes Samsun, Giresun, Ordu, Trabzon ve Rize halkını Laz sayar. Kanımca, bu yanlış algıyı düzeltmek için bıkmadan tekrar gerekiyor: Lazlar, Rize'ye bağlı Pazar, Ardeşen, Fındıklı ve Artvin'e bağlı Arhavi ile Hopa ilçelerinde yaşıyorlar. Binlerce yıldır aynı topraklarda yaşayan Laz halkı, tarihi ve kültürel değerleriyle Karadeniz'in diğer halklarından farklı özelliklere sahiptir. Ve bu durum Lazların siyasal tercihlerine de yansımaktadır. Örneğin, Osmanlı'nın 'kılıçla ikna' faaliyetleri sonucu zaman içinde Müslümanlaşan Lazlar, özellikle de 12 Eylül öncesinde İslamcı siyasete mesafeli duruyorlardı. Lazona'daki yerel seçimleri de kendini "sol" sayan CHP kazanırdı. Sonra, 12 Eylül faşizminin uygulamaya koyduğu "Türk İslam Sentezi" ile İslamcı ve sağ partilerin yolu açıldı, fakat son yıllarda ibre yeniden "sol"a dönme eğilimindedir. Lazona'daki düzen içi siyasetin hal ve gidişi kısaca  böyledir. Şimdi, asıl konuya girebiliriz:

Konu: �rnek: Papilat Horonu ve Kapanış
Süre: 04:50 dak.
Anlatan: Selim Bölükbaşı
Alan: 17.51 MB

T�rkiye'de 30'a yakın dil konuşuluyor
Demokratik a�ılım �er�evesinde RT�K��n, farklı dil ve leh�elerde televizyon ve radyo yayınlara izin vermesi, T�rkiye�de g�ndelik yaşamda ka� farklı dilin konuşulduğu sorusunu da g�ndeme taşıdı. ANKA'nın edindiği bilgilere g�re, T�rkiye�deki dil haritası hakkında resmi kurumların elinde net bir rakam bulunmuyor. Ancak dilbilim uzmanları, T�rkiye'de 3'� azınlık (Ermenice, Rumca, Modern İbranice) olmak �zere m�stakil dil olarak en azından 28 kadar dil konuşulduğunu bildiriyor. Azınlık dilleri dışındaki K�rt�e, Arap�a, G�rc�ce ile Lazca, Abaza gibi Kafkas diller yerel diller sınıfına girerken, Boşnak�a, Kazak�a gibi diğer diller ise toplu g��ler sonucunda T�rkiye'de konuşulan diller arasında yer alıyor. Bu da T�rkiye�de en azından 28 farklı dilde televizyon ve radyo yayını yapılabileceği anlamına geliyor.

Bir dil yok olmaktan nasıl korunabilir?:
UNESCO kılavuzunda bu sorunun yanıtı şöyle: "Bir dili yok olmaktan koruyabilmek için yapılabilecek en önemli şey insanların o dili konuşabilmesi ve çocuklarına öğretebilmesi için uygun koşulları yaratmaktır. Bu genellikle, azınlık dillerini tanıyan ve koruyan ulusal politikaların, anadili eğitimini destekleyen eğitim sistemlerinin, o dili konuşan toplulukla dilbilimciler arasında bir yazı sistemi ve biçimsel yapı kazandırmak için yaratıcı bir işbirliğinin varolmasını gerektirir. "En belirleyici etken dili konuşan topluluğun dile yönelik tutumu olduğundan, çok dilliliği ve azınlık dillerine saygıyı yüreklendiren, bir dili konuşmanın ödev değil, zenginlik olduğunu hissettiren toplumsal ve siyasi bir ortam oluşturmak esastır.

"Bugün bazı diller çok az konuşanı kaldığı için sürdürülemez durumda, ama dilbilimciler, dili konuşan toplum da bunu sterse, hiçbir iz bırakmadan kaybolmasın diye dili olabildiğince kayda geçirebiliyorlar."

Bizler Kaybedenleriz! / Şüu Gondineri Vorert!
Hey çocuk! Yanlış zamanda ve yanlış yerde doğdun. Senden öncekiler gibi. Kayıp kuşağın bir üyesi olmak için büyüyeceksin, yaşlanacaksın ve günün birinde geberip gideceksin! Eğer kendi kaderin izin verirse. Ağlayanın olmayacak. Senin ardından kimse anmayacak . Sen koca bir hiçsin! Koca bir hiç!

Öe bere! Leûasuzi orasuzi dirini! Süani ogindepe sûeri. Si gondineri sûeri şuri şvanare, ibadare a ora moxûasen leûa dologoxvanen! Na ibgarasen va giyonurûasen Si mutu var ore. Si beûi méudi re.