Sử gia Pierre Brocheux nghĩ rằng ông Hồ Chí Minh về bản chất thực ra là một người theo Khổng Giáo

Pierre Brocheux: Tôi nghĩ rằng ông Hồ Chí Minh về bản chất thực ra là một người theo Khổng Giáo. Ông luôn cố gắng kết hợp những ý tưởng của Khổng Giáo, một truyền thống ý thức hệ Đông Á với các dòng tư tưởng châu Âu, từ Marxism đến Leninism. Tôi bỏ cách nhìn từ trước đến nay là tranh luận xem ông Hồ thực sự là một người cộng sản hay một người theo đường lối dân tộc chủ nghĩa.

Theo tôi, trước sau ông là một người tốt, một người Khổng Giáo. Những gì người ta nói về ông ở Việt Nam hiện nay chỉ đúng một phần mà thôi. Theo tôi, ông đã cố gắng đưa vào thực tế tính nhân và tính công bằng xã hội theo kiểu của Khổng Giáo.

BBC:Vậy ông nghĩ là những gì ông tìm ra trong tính cách của ông Hồ Chí Minh có thể có một tác động nào đó lên xã hội Việt Nam hiện nay?

Pierre Brocheux: Đúng, trong xã hội Việt Nam bây giờ đồng tiền là quan trọng nhất thì Hồ Chí Minh là một sự lựa chọn khác cho người ta.

BBC:Ông có nghĩ rằng theo dòng tư tưởng của ông Hồ Chí Minh thì giả sử vào thời điểm bây giờ của Việt Nam, ông Hồ sẽ có quan điểm thế nào?

Pierre Brocheux: Tôi nghĩ ông ấy sẽ giữ cách nhìn của một người theo Khổng Giáo và một phần theo Lênin. Nhưng cũng phải nói rằng ông Hồ sẽ ủng hộ các vấn đề như nhân quyền.

BBC:Ông nghĩ rằng nhân quyền theo quan điểm châu Âu hiện nay?

Pierre Brocheux: Không hoàn toàn như thế. Có thể ông ấy sẽ thay đổi đôi chút. Nhưng vẫn là nhân quyền. Ta không nên nhớ rằng ông Hồ Chí Minh sang Pháp vì muốn biến tự do, bình đẳng, bác ái thực sự là thế nào, chỉ sau nước Pháp ông ta mới sang theo nước Nga cộng sản.

BBC:Nhưng với nhiều người thì ông Hồ Chí Minh vẫn là người đem chủ nghĩa cộng sản vào Việt Nam dù nay các sử gia có nói gì khác đi nữa?

Pierre Brocheux: Ông ấy đã đưa chủ nghĩa cộng sản vào Việt Nam nhưng con người và tính cách của ông ấy phức tạp hơn vậy. Theo nghiên cứu của tôi thì cả một giai đoạn trước khi qua đời, ông Hồ bị cách ly khỏi quyền lực, tức là không hề có quyền gì. Ông ấy bị biến thành một biểu tượng. Vì thế cuốn sách của tôi còn có một tựa đề phụ là ‘Hồ Chí Minh, một nhà cách mạng biến thành một biểu tượng’. Ý tôi muốn nói ông bị người ta biến thành một biểu tượng không có quyền, một biểu tượng yếu về quyền lực.

BBC:Cứ cho là ông Hồ Chí Minh có tính cách như ông nói đi, thì theo ông, ông Hồ nếu sống đến thập niên 70 liệu có cách giải quyết khác cho miền Nam sau 1975 hay không?

Pierre Brocheux: Tôi tin là khác, chắc chắn không có cách giải quyết như các ông Lê Duẩn, Lê Đức Thọ. Hồ Chí Minh khác Lê Duẩn và Lê Đức Thọ rất nhiều. Sẽ không có chuyện bắt người miền Nam đi cải tạo hàng loạt hay những điều tương tự. Sau 56 năm nghiên cứu Hồ Chí Minh của tôi, tôi có thể nói rằng ông Hồ Chí Minh là một người ưa các giải pháp ôn hòa hơn là cực đoan.

BBC:Vậy vai trò của ông Hồ Chí Minh trong Cải Cách Ruộng Đất, rồi vụ Nhân Văn Giai Phẩm ra sao, theo những gì ông tìm ra?

Pierre Brocheux: Hồ Chí Minh bị coi là phải chịu trách nhiệm về những sai lầm trong Cải Cách Ruộng Đất nhưng tôi tìm thấy nhiều tài liệu, như các báo cáo chính trị của chính ông, lên án các vụ đánh người, giết người trong Cải Cách. Ông gọi làm như thế là hành xử như ‘bọn đế quốc’ rằng đó là những hành vi tội phạm. Ông nói tra tấn người là tội ác. Về Nhân Văn Giai Phẩm thì phải thấy rằng ông Hồ có viết và phát biểu đúng một lần, nhưng về phong trào Trăm Hoa Đua Nở ở Trung Quốc. Ông lên án những nhà văn bị coi là phái hữu như Đinh Linh của Trung Quốc nhưng không hề nói đến tên của bất cứ một nhà văn hay nghệ sỹ Việt Nam nào.

BBC:Còn về những người phụ nữ mà người ta cho là hoặc là vợ hoặc là người yêu của ông?

Pierre Brocheux: Tôi tin vào chứng cớ sử gia Trung Quốc, ông Hoàng Tranh đưa là rằng bà Tăng Tuyết Minh là vợ ông Hồ. Theo tôi, điều mà Bộ Chính trị đảng Cộng sản Việt Nam làm, tức là che dấu chuyện này, là một sự kiện rất quan trọng. Điều này chứng tỏ họ có một chính sách biến ông Hồ thành một biểu tượng cho họ. Nhưng tôi không tìm thấy chứng cớ rằng ông Hồ Chí Minh từng có một người bạn gái người Pháp như một số người nói.

Pierre Brocheux năm nay 72 tuổi, có cha người Pháp, mẹ người Việt. Ông sinh tại Chợ Lớn, nghiên cứu về Hồ Chí Minh được hơn năm thập kỷ. Hiện sống tại Paris.